Phân Biệt Giãn Tĩnh Mạch Nông Và Giãn Tĩnh Mạch Sâu. Đâu Là Tình Trạng Nguy Hiểm Hơn?

1. Giãn tĩnh mạch là gì?

Giãn tĩnh mạch (Varicose veins) là tình trạng các tĩnh mạch – đặc biệt là ở chân – bị suy yếu, giãn rộng và phình to do dòng máu chảy ngược hoặc ứ trệ. Bình thường, tĩnh mạch có các van một chiều giúp máu lưu thông về tim. Khi các van này suy yếu, máu chảy ngược xuống dưới, gây áp lực và làm tĩnh mạch giãn ra.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), giãn tĩnh mạch là một trong những bệnh lý mạch máu mạn tính phổ biến nhất, đặc biệt ở phụ nữ, người đứng/ngồi nhiều và người lớn tuổi.

2. Phân loại giãn tĩnh mạch: Nông và sâu

Giãn tĩnh mạch được chia làm hai nhóm chính dựa trên vị trí hệ tĩnh mạch bị ảnh hưởng:

2.1. Giãn tĩnh mạch nông (Superficial Varicose Veins)

Đây là dạng thường gặp nhất và ít nguy hiểm hơn, xuất hiện ở các tĩnh mạch nằm gần bề mặt da.
Một số đặc điểm:

• Dễ nhận thấy bằng mắt thường: tĩnh mạch nổi xanh hoặc tím dưới da, ngoằn ngoèo.

• Có thể kèm sưng nhẹ, cảm giác nặng chân, tê mỏi vào cuối ngày.

• Thường gặp ở phụ nữ, người đứng lâu, béo phì, phụ nữ mang thai hoặc người mặc quần bó chặt.

• Mức độ nhẹ có thể chỉ gây mất thẩm mỹ, nhưng nếu để lâu có thể gây viêm tĩnh mạch nông, đau rát, sạm da, loét da mạn tính.

2.2. Giãn tĩnh mạch sâu (Deep Vein Insufficiency)

Giãn tĩnh mạch sâu ảnh hưởng đến các tĩnh mạch nằm sâu trong cơ, không thể nhìn thấy bằng mắt thường.
Đây là tình trạng nguy hiểm hơn nhiều, vì máu bị ứ đọng trong hệ tuần hoàn sâu, dễ hình thành cục máu đông (huyết khối tĩnh mạch sâu – DVT).

Đặc điểm nhận biết:

• Cảm giác đau âm ỉ, nặng và sưng nhiều ở bắp chân, đôi khi sưng cả bàn chân.

• Da vùng chân ấm, căng, đổi màu (đỏ hoặc tím tái).

• Khi bệnh nặng, có thể gây loét da lâu lành hoặc biến chứng thuyên tắc phổi (cục máu đông di chuyển lên phổi – rất nguy hiểm, có thể tử vong).

3. So sánh giãn tĩnh mạch nông và giãn tĩnh mạch sâu

4. Giãn tĩnh mạch sâu – vì sao nguy hiểm?

Theo Cleveland Clinic, giãn tĩnh mạch sâu là dạng suy tĩnh mạch mạn tính nghiêm trọng, vì:

• Nguy cơ hình thành cục máu đông (DVT) rất cao, đặc biệt ở người nằm lâu sau phẫu thuật hoặc béo phì.

• Cục máu đông có thể tách ra, di chuyển lên phổi gây thuyên tắc phổi (Pulmonary Embolism) – biến chứng có thể gây tử vong.

• Nếu không được điều trị, tình trạng viêm và ứ máu kéo dài gây tổn thương mô, loét da tĩnh mạch mạn tính.

Do đó, giãn tĩnh mạch sâu được xếp vào nhóm bệnh lý cần được theo dõi và điều trị y khoa sớm.

5. Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Nếu xuất hiện các dấu hiệu sau, nên đến cơ sở y tế để siêu âm Doppler tĩnh mạch và được tư vấn chuyên khoa:

• Đau hoặc sưng một bên chân, đặc biệt sau khi ngồi hoặc nằm lâu

• Da chân đổi màu, nóng rát, căng tức

• Tĩnh mạch nổi rõ, đau khi chạm

• Có vết loét lâu lành quanh mắt cá chân

• Cảm giác nặng, tê, đau mỏi kéo dài

6. Cách phòng ngừa và hỗ trợ bảo vệ tĩnh mạch

Dù là giãn tĩnh mạch nông hay sâu, việc phòng ngừa sớm và bảo vệ tĩnh mạch mỗi ngày đều rất quan trọng. Các chuyên gia khuyến nghị:

1. Vận động nhẹ thường xuyên – tránh ngồi hoặc đứng quá lâu.

2. Kê cao chân khi nghỉ ngơi, giúp máu lưu thông về tim.

3. Duy trì cân nặng hợp lý, giảm áp lực cho tĩnh mạch.

4. Uống đủ nước, ăn nhiều rau xanh, trái cây giàu flavonoid (cam, bưởi, việt quất, nho...).

5. Mang vớ y khoa nếu có nghề nghiệp phải đứng nhiều (nhân viên bán hàng, bác sĩ, giáo viên...).

6. Hạn chế giày cao gót hoặc quần bó chặt gây cản trở lưu thông máu.

7. Kết luận

Giãn tĩnh mạch nông và giãn tĩnh mạch sâu đều là biểu hiện của suy yếu hệ tĩnh mạch, nhưng giãn tĩnh mạch sâu nguy hiểm hơn nhiều do nguy cơ hình thành cục máu đông và biến chứng thuyên tắc phổi.

Nhận biết sớm, thay đổi lối sống và khám định kỳ là chìa khóa giúp bảo vệ sức khỏe tĩnh mạch chân, đặc biệt ở người lớn tuổi, phụ nữ mang thai, dân văn phòng và người ít vận động.